Makat apsesi tıpta anorektal apse olarak bilinmektedir. Apseler şiddetli ağrı yapan kızarık içi irinle dolu değişik büyüklükte şiş lezyonlardır. Bazı apseler makat çevresinde dışa doğru büyür, şiddetli ağrı ve kızarıklık ile kendini belli eder. Bazıları ise iç tarafta kalın bağırsağın son kısmı etrafına yerleşir, dışarıdan görülmesi yada elle muayene ile tespit edilmesi mümkün olmaz. Kendini ateş, makat iç kısım ve karın alt bölgesinde şiddetli kasık ağrısı ile belli eder. Dış apselerin teşhisi muayene ile kolaylıkla konulabilir iken iç taraftakiler için kolonoskopi, ultrason veya MR gerekir.
Makat apsesine sebep olan mikroplar kalın barsak florasını oluşturan mikroplardır. Özellikle diyabet, ileri derecede şişman veya yaşlı hastalarda direnç düşük olduğundan hastalık ilerleme eğilimindedir. Bu hastalarda mikrobun kana karışması ile tıpta sepsis diye bilinen hastalık tablosu olur. Sepsis acil tedavi edilmezse ölüme neden olabilen bir hastalıktır.
Makat apsesi neden olur?
Anal kanal dediğimiz kalın bağırsağın son birkaç santimlik kısmında salgı bezleri bulunmaktadır. Bu bezler anal kanala ince kanalcıklar ile açılır. Değişik sebeplerle (kabızlık, travma vs) bu kanalcıkların anal kanala açıldıkları kanal ağzı tıkanabilir. Kanal tıkanınca geride salgı birikir, akış sağlanamayınca mikrop kapar ve iltihap gelişir. İltihap kanal ağzından boşalıp kendiliğinden iyileşebilir, yada ilerleyip içi ileri derecede irinle dolu, çok ağrılı, kızarık, şiş apseye dönüşür. Bazen kronik yavaş gelişen bir iltihaplanma olur, içeri doğru uzanan bir kanalcık oluşturarak ilerde nispeten daha uzak bölgelerdeki apselere sebep olur.
Makat apsesinin belirtileri;
- -Makat etrafı veya kasıkta makata vuran şiddetli ağrı
- -Kızarıklık ve şişlik
- -Ateş yükselmesi
- -Halsizlik
- -İştahsızlık; gibi şikayetler makat apsesini düşündürür.
Anal apse yüzeyel ise yukarıdaki belirtileri göz önüne alarak muayene ile kesin tanı konabilir. Ancak apse derin yerleşimli ise rectal tuşe ve rectoskopi yapılır, buna ek olarak kesin tanı için perianal MR gerekebilir. Kan tahlilleri de tanıya yardımcı olur.
Makat apsesi nasıl tedavi edilir ?
Anorektal apsenin tedavisi cerrahidir. Çoğunlukla acil olarak genel anestezi altında cerrahi müdahale ile apse açılıp içi boşaltılır. İrin tamamen temizlendikten sonra apse boşluğu antiseptikli solüsyonlarla lavaj şeklinde yıkanır. Müsait olan apseler lokal anestezi altında açılıp aynı şekilde temizlenir. Ancak lokal anestezi ile iltihaplı doku yeterince uyuşmaz. Girişim esnasında az veya çok ağrı duyulur. Apse temizlendikten sonra içinde sonradan oluşacak birikimi boşaltmak için dren denilen ince kanal şeklindeki silikon tüp yerleştirilir. Ayrıca uygun antibiyotik ve ağrı kesici ilaçlar tedaviye eklenir. Birkaç gün sonra dren çekilir. Yara kuruyup iyileşinceye kadar pansuman yapılır. Bu şekilde makat apselerinin %50-60 ı tamamen iyileşir. Geri kalan hastalarda kalın barsağın en alt kısmı ile bağlantılı kanalın iç ağzı açık kalır. Büyük abdest ile sürekli temas sonucu mikroplar devamlı ince kanalın içine girerek iltihaplı akıntının sürmesine neden olur. Bu durumda kanal iyileşip kapanmaz. İç ve dış deliği olan, içinden aralıklı olarak irin akan ara sıra açılıp kapanan bir kanal oluşur. Buna anal fistül hastalığı denir. Anal fistül hastalığı ayrı bir konu olarak anlatılacaktır.