Beze Nedir?
Cilt altında bulunan ve elle sert veya yumuşak olarak hissedilen şişliklere halk arasında beze denilmektedir. Nispeten daha büyük olanları yumru olarak adlandırılır. Tıbbi olarak cilt altında şişlik ile kendini gösteren birçok farklı lezyon vardır. Bunlar arasında en sık rastlanan şişlikler Lenf bezi şişlikleri, lipom (yağ bezesi) ve kist sebase (yağ kisti) diye bilinen lezyonlardır. Bunların dışında iyi huylu birçok tümörden, daha nadir olarak görülen kanserlere kadar birçok hastalık cilt altı şişlik ile kendini gösterebilir. Cilt altı bezeleri büyük oranda iyi huylu hastalıklara bağlı olmakla birlikte hastada hayati tehlike de dahil olmak üzere ciddi sonuçları olan kanserlerin belirtisi olabilir. Bu nedenle cilt altı şişlikleriyle karşılaştığımızda doktora muayene olmak konusunda tereddüt etmemeliyiz. İhmal edip muayene olmakta gecikmek telafisi mümkün olmayan sonuçlara sebep olabilir. Erken tanı ile kanser gibi bir çok ciddi hastalığın tedavisi mümkün olmaktadır.
Bezeler çok farklı lezyonlar olduklarından, oluş sebepleri de kaynaklandığı dokulara göre birbirinden farklılık gösterirler. Teşhis, takip ve tedavi yaklaşımları da birbirinden farklıdır.
Cilt altı beze ve yumrular nasıl teşhis edilir ?
Her ne kadar cilt altı bezeler birbirinden farklı olsa da teşhis ve takipte ortak prensipler uygulanır. Buna göre muayene ile birçok şişlik tecrübeli hekimler tarafından teşhis edilebilir. Gerekirse yüzeyel ultrason çekilir. Nadiren tomografi veya MR gerekebilir. Buna rağmen nadiren de olsa kesin tanı konamayan bezeler olabilir. Bunlar teşhis ve tedavi amaçlı cerrahi olarak tamamen çıkarılır ve patolojik tetkik için gönderilir yada değişik yöntemlerle sadece teşhis amaçlı parça alınıp yine patolojiye gönderilir. Bu durumda çıkacak sonuca göre sonradan gerekli cerrahi müdahaleler uygulanır.
Sık rastlanan cilt altı beze ve yumrular:
-Lipom tedavisi;
3 adet lipom
Halk arasında yağ bezesi olarak adlandırılır. Adından da anlaşılacağı gibi yağ dokusundan kaynaklanan bir kitledir. Vücudun herhangi bir yerinde cilt altında veya daha derin dokularda bulunabilir. Bir veya çok sayıda olabilir. Düzgün sınırlı ve yumuşaktır, bastırmakla cilt altında yerinden sağa sola oynatılabilir. Büyüklüğü birkaç milimetreden 5-10 santimetreye kadar değişebilir. Nadiren daha büyük olabilir. Büyük olanları liposarkom denen yağ dokusu kanseri ile karışabilir. Lipom teşhisi sıklıkla muayene ile konabilir, şüphe duyulan hastalarda ultrason yada MR gibi görüntüleme tekniklerinden faydalanarak teşhis edilir. Yağ bezelerinde ailevi yatkınlık söz konusudur. Yani bazı ailelerin bireylerinde daha sık görülebilir. Şüpheli olan veya bir şekilde rahatsızlık yaratan lipomlar lokal anestezi altında geleneksel cerrahi müdahale ile çıkarılarak tedavi edilir. Rahatsızlık vermeyen yağ bezeleri takip edilir ve hızlı büyüme olursa liposarkon şüphesi nedeniyle tanı amaçlı cerrahi olarak alınıp patolojik tetkiki yapılır.
-Kist sebase tedavisi;
Yağ kisti olarak adlandırılır. Sıklıkla saçlı deride görülmekle beraber vücudun değişik bölgelerinde bulunabilir. Bir veya daha çok sayıda olabilir. Büyüklüğü birkaç milimetreden 5-6 santimetreye kadar değişen yuvarlak bir şişliktir. İltihaplanırsa ağrı ve apseleşme yapabilir. Bazı ailelerde ailevi yatkınlık nedeniyle daha sık görülür. Çoğunlukla muayene ile teşhis edilebilir. Şüphe varsa yüzeyel ultrason yada MR çekilerek teşhis konur. Lokal anestezi altında geleneksel cerrahi yöntemle alınarak tedavi edilir.
-Lenf bezleri:
Boyun yan ve ön tarafları, koltuk altları ve her iki kasık etrafında cilt altı bölgede yerleşmiş birçok lenf bezi bulunmaktadır. Bunlar ancak değişik sebeplerle büyüdüğünde elle hissedilir. Birkaç santimetreye kadar büyüyebilir, kısmen yumuşak yada sert ve yerinde sabit olabilir. Büyüme sebebi sıklıkla bölgeye yakın iltihabi hastalıklardır. İltihap sebebi ile büyüyen lenf bezleri genellikle ağrılıdır. Daha seyrek olarak bir kanserin yayılması veya lenf bezinin kendi kanseri de büyümeye sebep olabilir. Bunlar ağrısızdır. Neredeyse tüm kanser çeşitlerinin ilk yayıldıkları yerler en yakın lenf bezleri olduğundan kanser hastalarının teşhis ve takibinde lenf bezleri büyük önem taşır. Teşhis için muayene, ultrason veya diğer tetkik ve görüntüleme yöntemlerinden faydalanılır. Gerekirse cerrahi olarak alınıp patolojik tetkiki yapılarak kesin tanıya varılır. İltihabi lenf bezi şişlikleri antibiyotiklerle tedavi edilir. Diğerleri için sebebe yönelik tedavi uygulanır.
Bunların dışında cilt altında şişlik ve yumru yapan ve daha nadir görülen birçok iyi ve kötü huylu tümör yada kanserler bulunmaktadır. Hepsi de aynı prensiple önce muayene edilir, gerekirse çeşitli tetkik ve görüntüleme yöntemlerinden faydalanarak teşhis edilmeye çalışılır. Şüphe varsa teşhis amacıyla kısmen veya tamamen cerrahi olarak çıkarılır ve patolojik tetkik için gönderilir.
Görüldüğü gibi cilt altındaki şişlik ve yumruların çoğu iyi huylu olmakla birlikte bazıları hayatı ciddi olarak tehdit eden kanser veya kanserin yayıldığı bezeler olabilir. Bu durumla karşılaşıldığında erken tanı hayat kurtarıcı olduğundan doktora bir an önce görünmek hayati taşır.
Aşağıdaki video ya tıklayarak endoskopinin nasıl yapıldığını görebilirsiniz.