Cinsel ilişki ile bulaşan hastalıklar toplumsal sağlık açısından tüm dünyada ciddi bir sorun olmaya devam etmektedir. AİDS gibi henüz tedavisi bulunamamış hastalıklardan kansere kısırlığa sebep olabilen iltihabi hastalıklara kadar bir çok hastalık cinsel yolla bulaşmaktadır.
Buna rağmen ülkemizde maalesef bu hastalıklardan korunma ile ilgili yeterli eğitim verilmemektedir. Çok partnerle ilişkinin yaygın olduğu batı toplumunda bu hastalıkların çok sık olduğu bilinmektedir. Bu ülkelerde cinsel yolla bulaşan hastalıklar konusunda ciddi bir eğitim verilmekte ve konuyla ilgili ayrı klinikler yaygın olarak bulunmaktadır. Ülkemizde ise korunma ile ilgili eğitimin yetersiz olması, tedaviye ulaşma yolundaki sıkıntılar (konuyla ilgili kliniklerin azlığı ve bu konuda doktora başvurmaktan çekinme) nedeniyle hastalıkların yaygınlığı düşünülenin çok üzerindedir. Çünkü bazı hastalar hiçbir hastalık belirtisi göstermeden hastalığı taşıyabilir, başkalarına da bulaştırabilirler.
Cinsel ilişki ile bulaşan hastalıklar;
Klamidya:
Klamidya hastalığı cinsel yolla bulaşan hastalıklar arasında en sık görülen hastalıktır. Hastalığa Chlamydia trahomatis ismli bacteri sebep olur. Hastaların bir kısmı hiç belirti göstermeden hastalık mikrobunu taşıyabilir, başkasına bulaştırabilir. Kadınlarda; idrar yaparken ağrı ve yanma, vaginal akıntı ilişki sonrası alt karın ağrısı görülür. Erkeklerde; idrar yaparken ağrı, yanma ve beyaz renkli akıntı ile testislerde hassasiyet olur. Hastalık anal bölge ağız, boğaz ve gözlere de bulaşabilir. İdrar testi veya hasta bölgeden alınan sürüntü materyalinin incelenmesi ile teşhis edilir. Tedavisi antibiyotiklerle kolaylıkla yapılır. Tedavi edilmezse kısırlığa sebep olabilir. Korunmak için çok partnerli ilişkilerden kaçınmak, prezevatif kullanımı ve cinsel salgılarla temasın önlenmesi gerekir.
Genital siğil:
Cinsel yolla bulaşan hastalıklardan en sık görülen ikinci hastalıktır. Hastalığa Human Papilloma Virüs (HPV) sebep olur. Makat ve genital bölgede karnabahar görünümünde ağrısız kaşıntılı doku büyümesi şeklinde condilom denen lezyonlara sebep olur. HPV virüsünün 100 e yakın çeşidi vardır. Bunların 30 dan fazlası genital bölgede yerleşir. Farklı tip vürüsün yaptığı lezyonlar da birbirinden farklıdır. Savunma sistemi güçlü olanlar virüsü alsa bile hastalık gelişmeyebilir. Virüsün bazı tiplerinin rahim ağzı, vulva, anal bölge, ağız ve boğaz kanserine sebep olduğu bilinmektedir. Bulaşma hastalıklı bölgeye temasla olur. Tedavi için direkt virüse etkili bir ilaç yoktur. Oluşan doku büyümesi dondurularak, asit, elektrik, laser veya radyofrekans ile yakılarak tedavi edilir. Korunmak için çok partnerli ilişkilerden kaçınmak gerekir. Prezervatif yeterli koruma sağlayamaz. Aşı geliştirilmiş ancak bu aşı en çok kanser yapan 2 tip HPV ve en çok condilom yapan 2 tip HPV virüsüne etkilidir. Diğer virüslere karşı tam koruma sağlamamaktadır.
Genital herpes:
İki tipi olan virüs kaynaklı bir hastalıktır. Temasla bulaşır, bulaşık havlu mendil gibi eşyalarla kişiden kişiye geçebilir. Genital bölge ve ağız etrafında toplu iğne başı büyüklüğünde ağrı yanma yapan lezyonlara sebep olur. Genellikle ciddi problemler yaratmaz, antiviral ilaçlarla tedavi edilir. Bir süre sonra vücut direnci düşünce tekrarlar.
Gonore:
Neisserria Gonorrhoeae denen bakterinin sebep olduğu bir hastalıktır. Halk arasında bel soğukluğu olarak bilinir. Kadınların %50 sinde ve erkeklerin %10 nunda hiçbir hastalık belirtisi vermez. Hastalar mikrobu taşıdıklarının farkına bile varmaz. Kadınlarda; idrar yaparken ağrı ve yanma, vaginal beyaz sarı renkte akıntı, ilişki sonrası alt karın ağrısı ve kanama görülebilir. Erkeklerde; idrar yaparken ağrı, yanma ve beyaz sarı veya yeşil renkli akıntı ile testislerde hassasiyet olur. Makat, ağız, boğaz ve göze bulaşabilir. Tedavi edilmediğinde kronikleşir ve kısırlığa kadar ilerleyen problemlere sebep olur. Korunmada prezervatif kullanmak oldukça etkilidir. İdrar veya akıntının tetkik edilmesiyle kesin tanı konur. Antibiyotiklerle tedavi edilir. Bilinçsiz antibiyotik kullanımı dirençli bakterilerin oluşmasına ve tedavide zorluklara sebep olmaktadır.
Sifilis (Frengi) hastalığı:
Treponema Pallidum adlı bakterinin sebep olduğu bir hastalıktır. Cinsel temas yoluyla bulaşır. Genital bölgede ağrısız ülser şeklinde yaralarla başlar daha sonra bezlerde şişlik, kırıklık ve ateş görülür.Yıllarca sürebilen kronik enfeksyon yapar. Tedavi edilmediğinde kalpten beyine kadar birçok organda ciddi hasarlara sebep olur. Kan testi ile teşhis edilir. Antibiyotiklerle tedavi edilir. Erken evrede tedavi edilmesi çok önemlidir, aksi takdirde oluşan hasarlar hastalık tedavi edilse bile düzelmez.
HIV-AİDS;
Human immunodeficiency virusünün sebep olduğu çok ciddi bir hastalıktır. Korunmasız cinsel ilişki veya bulaşmış kanla (örneğin uyuşturucu ilaç iğnesinin ortak kullanılmasıyla) kişiden kişiye bulaşır. Henüz etkin bir tedavisi yoktur. Virüs bulaştığı kişinin direncini sağlayan immün sistem hücrelerine yerleşir ve tahrip eder. Hastalığın ileri evresinde immün sistem çöker ve vücut infeksyon hastalıklarına karşı tamamen savunmasız kalır. Bu duruma AİDS hastalığı ( acquired immune deficiency syndrome) denir. Hastalığın teşhisi kan testi ile konur. HIV pozitif (yani virüs taşıyan hastalar) AİDS olmadan uzun süre sağlıklı kalabilir. Bu sürede hastalığı başkalarına bulaştırabilirler. Tedavisinde virüsün çoğalmasını yavaşlatan ve ömrü uzatan ilaçlar kullanılmaktadır ancak tamamen iyileşmeyi sağlayan bir tedavi henüz bulunamamıştır. Virüs kanla bulaştığından kişiden kişiye çok kolay geçmez, bu nedenle korumasız ilişkiden kaçınmak çok önemlidir. Bulaşmış kan ve kan ürünleri ile hastalığın yayılması mümkün olduğundan sağlık personeli de ciddi risk altındadır. Ayrıca uyuşturucu injeksyonu ile bulaşma sıktır.
Trikomoniyazis
Tricomonas vaginalis isimli bir protozoan ın sebep olduğu, cinsel yolla kolaylıkla bulaşan ve sık görülen bir hastalıktır. Birçok kişi hasta olduğunun farkına varmayabilir. Kadınlarda idrar yollarında ağrı ve yanma, kötü kokulu vaginal akıntı ve genital bölgede kaşıntı görülür. Erkeklerde sıklıkla belirti vermez. İdrar yaparken yanma akıntı ve penis ucunda kızarıklığa sebep olur. Klinik bulgular, idrar ve akıntının incelenmesi ile tanı konur. Antibiyotik ile tedavi edilir. Uyuz ve kasık biti de cinsel yolla bulaşabilir, klinik bulgularla tanı konur. İlaçlarla tedavisi kolaydır.
