Makatta şişlik olduğunda ilk akla hemoroid (basur) hastalığı gelir. Gerçekten de anal kanalda şişliğe en sık sebep olan hastalık hemoroid hastalığıdır. Bununla birlikte makatta şişlik yapan birçok hastalık mevcuttur. Örneğin anal kanal kanserleri de makatta şişliğe neden olan en ciddi hastalıklardan biridir.
Makatta görülen şişliğin yeri büyüklüğü ve şekli hastalığın teşhis edilmesine yardım eder, ayrıca şişlikle beraber bulunan diğer belirtiler de hastalığın teşhis edilmesine katkı sağlar. (ağrı, akıntı, kanama, kaşıntı vs.) Erken tanı bir çok hastalık için çok önemidir, tedaviyi kolaylaştırır. Ancak makat kanserleri için hayati derecede önemlidir. Bu nedenle makat civarında görülen şişlikler ihmal edilmemeli, gecikmeden muayene olmaktan çekinmemeliyiz.
Makatta şişliğe sebep olan hastalıklar;
-Hemoroid (basur); Sıklıkla makatta kanama ile fark edilir, şişlik çok belirgin değildir. İleri evrelerde ve özellikle tromboze olursa belirgin şişlik görülür. Bunun yanında nemlenme ve kaşıntı gibi şikayetler yapar. Normalde ağrısızdır, tromboze olursa ciddi ağrıya sebep olur. Anal kanalın içinde ve dışında yumuşak baloncuklara benzer şişliklerdir.
-Et beni; Cilt renginde deride kabartı yada saplı bir et parçası şeklinde görülen şişliklerdir. Vücudun değişik yerlerinde görülebildiği gibi, makat etrafında da görülür. Birkaç milimetreden 5-10 santim büyüklüğüne kadar ulaşabilir, ağrıya neden olmaz.
-Makat apsesi; Anal kanal etrafında veya içinde görülür, değişik büyüklükte olabilir. Makatta etrafı kızarık şişliğe sebep olur, ileri derecede ağrılıdır. Apse içeriği irin ile doludur.
-Makat sarkması; Tıptaki adı rectal prolapsustur. Kalın barsağın en alt kısmının tuvalette ıkınırken dışarı sarkması sonucu anal kanal dışında şişlik oluşur. Başlangıçta tuvaletten kalkınca kendiliğinden içeri girer, hastalık ilerleyince daha uzun bir barsak parçası dışarı sarkar, bu durumda ayağa kalkınca kendiliğinden içeri girmez, dışarıda kalır. İçeri sokmak için elle müdahale etmek gerekir.
Makat siğili; Tıpta anal kondilom yada anogenital siğil adları ile bilinir. Cinsel yolla bulaşan virüs kaynaklı bir hastalıktır, nadiren kanserleşme ihtimali vardır. Başlangıçta anogenital bölge etrafında yada anal kanal içinde toplu iğne başı büyüklüğünde küçük şişlikler görülür. Zamanla şişlikler büyür, bölgeyi tamamen dolduran karnabahar görünümünde büyük şişlikler oluşturabilir.
-Makat kanserleri; Anal kanalın dış kısmına yakın yerleşen kanserler dışarı doğru sarkan bir şişlikle kendini gösterir, en ileri dönemler hariç ağrı yoktur. Makat dışında veya içinde değişik büyüklükte şişlikler olur, üzerinde ülser şeklinde yaralar açıldığı zaman kanama görülür.
-Anal fisür; Anal kanalda oluşan çatlak şeklinde bir tür yaradır. Kronikleşince dış kısmında cilt katlantısı şeklinde bir uzantı olur, temizlenirken elle hissedilir. Ayrıca tromboze dış hemoroid, anal hematom gibi hastalıklar iyileştikten sonra benzer katlantılar olabilir. Hastalar bunu şişlik veya meme olarak değerlendirir.
Görüldüğü gibi makatta şişliğe sebep olan birçok hastalık bulunmaktadır, bunların bir kısmı çok ciddi hastalıklardır, erken teşhis edilmediğinde ilerler, tedavisi zorlaşır. Bu nedenle anogenital bölgede şişlikle karşılaşıldığında zaman kaybetmeden muayene olmak tedavi açısından çok önemlidir.